Centrum Badań nad Zagładą Żydów - Seminaria materiały: październik 2009

> zapis audio referatu i dyskusji ...
ładowanie plików 1-8 min. w zależności od prędkości połączenia z Internetem. Pliki ładują się w tle

29 października 2009
Joanna Wawrzyniak
ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej. 1949-1969

Joanna Wawrzyniak zaprezentowała swoją książkę pt. ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej. 1949-1969.

Autorka analizuje w niej organizację kombatancką z perspektywy socjologicznej i antropologicznej, starając się uchwycić dynamikę i funkcje wyobrażeń zbiorowych o drugiej wojnie światowej w państwie autorytarnym. Pokazuje trzy mity politycznego

początku, które porządkowały oficjalne opowieści na temat wojny i wpływały na działalność koncesjonowanej organizacji. Mit zwycięstwa nad faszyzmem został w pełni ukształtowany w czasach stalinowskich. Formuła ideowa i praktyka organizacji były wtedy podporządkowane priorytetom zimnej wojny. Mit jedności ruchu oporu częściowo odpowiedział na potrzeby społeczne wyartykułowane w czasie kryzysu politycznego 1956 roku. Mit ofiar niewinnych pojawił się w drugiej połowie lat sześćdziesiątych, kiedy „sojusz” RFN i Izraela, „rewizjonistów” i „syjonistów” zaczął jakoby zagrażać bezpieczeństwu PRL. Wątek męczeństwa polskich ofiar obozów, będący podstawowym motywem większości opowieści wojennych od końca lat czterdziestych XX wieku, zaistniał wówczas w kontekstach rywalizacji w słowiańsko-żydowskiej martyrologii i dokumentowania masowej pomocy niesionej Żydom przez społeczeństwo polskie. Nacisk na niewinność i bohaterstwo Polaków, przejawiający się w opisach ratowania Żydów, stanowił próbę odparcia zarzutu o współudział Polaków w Zagładzie, pojawiającego się w publikacjach na Zachodzie. Mit niewinności pełnił funkcję integrującą, celebrując zagrożenie i pomówienia. Mit pozwalał również na usuwanie Żydów ze związku kombatanckiego pod zarzutem syjonizmu i kolaboracji z „rewizjonizmem”. Podobnie jak mity zwycięstwa nad faszyzmem i jedności ruchu oporu odgrywał rolę w legitymizacji systemu.

Joanna Wawrzyniak (1975) jest adiunktem w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, studiowała historię i socjologię na Uniwersytecie Warszawskim oraz nauki polityczne na Uniwersytecie Środkowoeuropejskim w Budapeszcie. Publikowała w Polsce i w Niemczech artykuły o pamięci drugiej wojny światowej i historii społecznej PRL, niedawno wydała książkę ZBoWiD i pamięć drugiej wojny światowej. 1949-1969 (Wydawnictwo Trio, Warszawa 2009). Brała udział w zbiorowych projektach badawczych i dokumentacyjnych, ostatnio The Image of the Second World War in Warsaw, Dresden and St. Petersburg (SNS PAN) i Pamiętanie Peerelu. Opowieści o wspólnych i indywidualnych sposobach na system: 1956-1989 (Ośrodek KARTA)