List otwarty w sprawie lokalizacji projektowanego pomnika Sprawiedliwych Polaków
List otwarty w sprawie lokalizacji projektowanego pomnika Sprawiedliwych Polaków
04.04.2013 08:42:58
Publikujemy list otwarty Centrum Badań nad Zagłądą Żydów w sprawie lokalizacji projektowanego pomnika Sprawiedliwych Polaków
List otwarty w sprawie
lokalizacji projektowanego pomnika Sprawiedliwych Polaków
Dowiedzieliśmy się, że w 70. rocznicę powstania w getcie warszawskim ma zostać ogłoszona decyzja o budowie pomnika Sprawiedliwych Polaków, którzy podczas wojny nieśli pomoc Żydom. Pomnik ma zostać wzniesiony w pobliżu Muzeum Historii Polskich Żydów w Warszawie, na terenie byłego getta. O ile idea wybudowania takiego pomnika jest ze wszech miar słuszna i godna poparcia, o tyle moment jej ogłoszenia oraz lokalizacja pomnika są według nas niewłaściwe i mogą być źle zrozumiane zarówno w Polsce, jak i na świecie. Pomnik Sprawiedliwych wystawiony akurat w tym miejscu, siłą rzeczy będzie odczytywany jako polemiczne uzupełnienie Muzeum, jako „polski suplement” do „żydowskiej” historii – będzie więc de facto zaprzeczeniem głównej idei Muzeum.
Działania takie wpisują się w zgubną logikę polsko-żydowskiej rywalizacji na cierpienie i heroizm, którą poznaliśmy dobrze w czasach PRL-u, instrumentalizują te doświadczenia, przesłaniając męstwo zarówno polskich Sprawiedliwych, jak i żydowskich powstańców. Wyrządzają więc jednym i drugim krzywdę, czyniąc ich wyłącznie przedmiotem doraźnych manipulacji politycznych. Pomnik stanąć ma w sercu byłego getta warszawskiego. Jest to miejsce uświęcone krwią i męczeństwem setek tysięcy Żydów, którzy właśnie tutaj umierali z głodu i z chorób, których stąd wywożono na śmierć w komorach gazowych Treblinki i którzy tu, w kwietniu i w maju 1943 r. zginęli w ostatecznej, przerażająco samotnej walce z Niemcami. Jest to też teren upamiętniający w sposób symboliczny męczeńską śmierć trzech milionów polskich Żydów.
Tych kilka ulic i skwerów stanowi jedyną w swoim rodzaju strefę pamięci, na której terenie powinno się przede wszystkim oddać cześć żydowskiemu cierpieniu, a nie polskiemu heroizmowi. Tym bardziej, że Sprawiedliwi toczyli swoją własną walkę w wielkim osamotnieniu: z jednej strony groziły im najsurowsze kary ze strony okupanta, a drugiej- spotykali się z brakiem zrozumienia i wrogością ze strony antysemicko nastawionych rodaków.
Ci, którzy chcą przedstawić postawy Sprawiedliwych jako postawy charakterystyczne dla ogółu Polaków podczas wojny, rozmijają się z prawdą historyczną i dokonują nadużycia. Pomnik Sprawiedliwych w sercu getta, niejako w opozycji do Muzeum Historii Polskich Żydów, będzie tryumfem narodowego samozadowolenia i tak też zostanie odebrany na całym świecie.
Jak Polska długa i szeroka, nie brak miejsc na pomnik Sprawiedliwych - ale niech teren warszawskiego getta pozostanie nietykalną ostoją pamięci pomordowanych Żydów.
inicjatorami niniejszego listu są członkowie i współpracownicy Centrum Badań nad Zagładą Żydów
Barbara Engelking, Jan Grabowski, Agnieszka Haska, Marta Janczewska, Jacek Leociak, Dariusz Libionka, Małgorzata Melchior, Jakub Petelewicz, Alina Skibińska, Jean Charles Szurek, Andrzej Żbikowski`
www.holocaustresearch.pl