Publikacje - Utajone miasto

Utajone miasto.
Żydzi po ‘aryjskiej’ stronie Warszawy [1940-1945]
Gunnar S. Paulsson

przełożyła Elzbieta Olender-Dmowska
red. nauk. Barbara Engelking i Jacek Leociak
wyd. Centrum Badań nad Zagładą Żydów oraz Wydawnictwo Znak
Kraków 2007
ISBN 978-83-240-0912-1

Prezentowana książka Gunnara Paulssona odsłania jeden ze znamiennych paradoksów myślenia o zagładzie Żydów i szansach ratunku. Z jednej strony – „dlaczego uratowało się tak niewielu", z drugiej – „dlaczego uratowanych było aż tylu". Stawiając te pytania w posłowiu, autor podsumowuje drobiazgowe wyliczenia i statystyczne kalkulacje, które rozwija przed czytelnikiem na kartach swojej książki. Wprowadza ona do historiografii getta warszawskiego najbardziej optymistyczne szacunki ukrywających się po aryjskiej stronie Żydów oraz tych, którzy im aktywnie pomagali. Stoi za nią przeświadczenie, że statystyka zdolna jest rozbroić grozę, że liczba ma moc wyjaśniania tajemnicy dobra i zła, że wyliczenie procentów otworzy drogę do rozumienia. Paulsson stawia przed sobą wielkie zadania: obliczyć, jak było naprawdę. Autorowi chodzi o dotarcie do najbardziej prawdopodobnej liczby tych, co zdołali ujść nazistom, tych, którzy znaleźli schronienie, tych, którzy tego schronienia w owym wielkim „ukrytym mieście", jakim była okupacyjna Warszawa, udzielili. Czytelnik książki Paulssona staje jednak przed dylematem: czy statystyka zdolna jest sięgnąć do sedna doświadczenia Zagłady, czy też jest wobec niego bezradna?

Gunnar S. Paulsson – pochodzący z Wielkiej Brytanii historyk, doktoryzował się na Uniwersytecie w Oksfordzie, współpracownik Imperial War Museum, wykładowca w Oxford Centre for Hebrew and Jewish Studies, stypendysta Center for Advanced Holocaust Studies przy US Holocaust Memorial Museum.

Publikacja zrealizowana dzięki wsparciu finansowemu:

Task Force for International Cooperation on
Holocaust Education, Remembrance and Research
grant 2005-27