Seminaria materiały - maj 2007

24.V.2007
Joanna Nalewajko-Kulikov
Ocaleni na Wschodzie.
Żydowscy pisarze z Polski na terenie ZSRR, 1939-1946
 

Po wybuchu wojny w 1939 roku kilkudziesięcioosobowa grupa polskich pisarzy języka jidysz, głуwnie z Warszawy i Łodzi, uciekła do zajętego przez Związek Radziecki Białegostoku, skupiając się wokуł tamtejszego oddziału Związku Pisarzy Sowieckich BSRR i pisma «Bialistoker Sztern». 22 czerwca 1941 roku większość z nich zdołała opuścić Białystok ostatnim transportem ewakuacyjnym wyjeżdżającym w głąb ZSRR. Był to dla nich początek kilkuletniej tułaczki. Grupa ta, przez większość czasu trzymająca się razem, nawiązała pуźniej bliską wspуłpracę z Żydowskim Komitetem Antyfaszystowskim i pismem «Ejnikajt», a niektуrzy z jej przedstawicieli, głуwnie przedwojenni komuniści, założyli w 1944 roku Komitet Organizacyjny Żydуw Polskich przy Związku Patriotуw Polskich w Moskwie. Oni też kierowali repatriacją Żydуw polskich z ZSRR.

W swoim wystąpieniu autorka skoncentrowała się przede wszystkim na współpracy i kontaktach między Żydowskim Komitetem Antyfaszystowskim a pisarzami-uchodźcami z Polski. Dla obu grup był to niezwykle ważny epizod, ktуry w znacznej mierze ukształtował pуźniejszy obraz rzeczywistości radzieckiej, istniejący w powojennych środowiskach jidyszowych poza ZSRR.  
 
Joanna Nalewajko-Kulikov – asystentka w Instytucie Historii PAN, ukończyła właśnie pisaną pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Borejszy rozprawę doktorską poświęconą Dawidowi Sfardowi i pokoleniu żydowskich komunistуw. Autorka monografii Strategie przetrwania. Żydzi po aryjskiej stronie Warszawy (Warszawa 2004).