Seminaria materiały: kwiecień 2010

22 kwietnia 2010
Marta Janczewska
Dyskurs dotyczący śmierci w polskojęzycznej prasie żydowskiej 1939– 1942 (na przykładzie Gazety Żydowskiej i konspiracyjnej prasy żydowskiej warszawskiego getta)

Dyskurs prasowy poddany zostanie analizie na dwóch przykładach: z jednej strony na przykładzie Gazety Żydowskiej (która, choć wydawana w Krakowie, w znacznej części powstawała za sprawą warszawskich korespondentów i dotyczyła warszawskiego getta), z drugiej strony w polskojęzycznej prasie żydowskiej, wydawanej konspiracyjnie w warszawskim getcie. Głównym zagadnieniem staną się sposoby informowania o śmierci i komentowania jej (śmierć głodowa, samobójstwa, a także – w prasie konspiracyjnej – śmierć w obozach zagłady) przez dyskurs prasowy.

         Przede wszystkim z dwóch powodów: jawności ukazywania się oraz niemieckich koncesji, a także z powodu nie do końca przejrzystej biografii redaktora naczelnego Fritza Seiftera, na Gazecie Żydowskiej ciąży odium prasy gadzinowej. Za taką uważa ją większość prasoznawców oraz badaczy epoki. Autorka podejmie próbę spojrzenia na Gazetę Żydowską jako na prasę komercyjną, która, zwłaszcza podejmując temat śmierci, wykorzystuje między innymi elementy dyskursu sensacyjnego, w formie, jaka ukształtowała się na przełomie XIX i XX wieku. Wypadkową między poczuciem realizmu czytelnika a trzymaniem się reguł gry okupacyjnego państwa (niemiecka cenzura) jest dyskurs prasowy, który mówi o śmierci, posługując się groteską i językiem statystyki.

         Dyskurs, jakim posługuje się konspiracyjna prasa warszawskiego getta tworzona w warunkach diametralnie odmiennych, podlega innym niż Gazeta Żydowska uwarunkowaniom i ograniczeniom. Analizie poddany zostanie język prasy konspiracyjnej i jej ideologiczny przekaz, który modeluje prawie wszystkie prasowe teksty, odciskając swe piętno także na tekstach informacyjnych: od opisu sytuacji w gettach po informacje o mordowaniu całych społeczności żydowskich w komorach gazowych.

Marta Janczewska – pracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma, współpracowniczka Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS oraz Zakładu Literatury Holocaustu IBL PAN, publikowała w Tekstach Drugich, Zagładzie Żydów, Kulturze i Społeczeństwie, Midraszu oraz w książkach zbiorowych.

   Najbliższe seminaria naukowe Centrum:

• 27 maja 2010 - Jolanta Ambrosewicz-Jacobs, Centrum Badań Holokaustu Uniwersytetu Jagiellońskiego
• 24 czerwca 2010 - Paweł Dobrosielski, Bohater bez niewinności – doświadczenie Zagłady w literaturze nie-holokaustowej

Archiwum seminariów i relacje audio