Centrum Badań nad Zagładą Żydów - Seminaria materiały maj 2011

CZY RUDOLF HÖSS MOŻE BYĆ ZBAWIONY albo O PARADOKSACH PRZEBACZENIA NIEWYBACZALNEGO
Jacek Leociak i Tadeusz Bartoś

Badania nad Zagładą Żydów prowadzone z perspektywy antropologii kultury czy filozofii uparcie krążą wokół zagadnienia (nie)wyrażalności, (nie)przedstawialności, wokół najszerzej pojętej problematyki reprezentacji tego doświadczenia zarówno w historiografii, jak i w literaturze, sztuce, filmie, teatrze, kulturze masowej, w najróżniejszych formach memorialnych i muzealnych. Refleksja o (nie)wyrażalności przybiera postać coraz bardziej zrytualizowanych konstatacji – by przywołać takie formuły jak „zakazana reprezentacja” J.-L. Nancy czy „negatywne przedstawienie” J.-F. Lyotarda. Penetrowanie tych coraz bardziej już wyeksploatowanych obszarów wywołuje znużenie. Autorzy prezentacji zachęcają do zwrócenia się ku dylematom innego rodzaju. Podejmują próbę myślenia o winie i karze, o zemście i przebaczeniu. Przede wszystkim o przebaczeniu. O warunkach możliwości i niemożliwości przebaczenia. Na tej drodze spotykają filozofów – przede wszystkim Jacques’a Derride, ale też Nietzschego, Schelera, Jaspersa. Spotykają katów – przedostatniego komendanta Auschwitz-Birkenau Rudolfa Hössa. Spotykają ofiary (więźniów Auschwitz-Birkenau, a wśród nich tych, którym udało się przeżyć – jak Tadeusz Borowski, Primo Levy, Elie Wiesel, Jean Améry, a także tych, których zgładzono – jak więźniowie Sonderkommando w Birkenau.