Zapis seminarium: kwiecień 2012

26 kwietnia 2012

Francuscy biurokraci a Zagłada. Na tropie prac “Sekcji Żydowskiej” prefektury policji w Paryżu, 1940-1944 [Des bureaucrates de la persécution. Enquête à l’intérieur du »service juif« de la préfecture de Police de Paris]
Laurent Joly
  

Laurent Joly, francuski badacz, autor książki „Antysemityzm zza biurka”, którego artykuł „Antysemityzm i denuncjowanie Żydów we Francji podczas drugiej wojny światowej” ukazał się w siódmym numerze rocznika Centrum Badań nad Zagładą Żydów „Zagłada. Studia i Materiały”, wygłosił referat dotyczący roli francuskiej biurokracji w procesie zagłady Żydów. Prelegent skoncentrował się na okręgu Sekwany, ponieważ to w Paryżu i okolicach mieszkała większość z 300.000 Żydów we Francji. Laurent Joly przedstawił działanie zcentralizowanego mechanizmu represjonowania Żydów francuskich i tych, którzy przybyli do Francji z innych europejskich krajów. Francja, dysponująca w owym czasie nowoczesnym aparatem administracyjnym, wykorzystała go dla szczegółowego rejestrowania i kontroli tych osób, co pozwoliło na precyzyjne wyłapywanie ich przez okupanta.
Odczyt składał się z dwóch części, z których pierwsza poświęcona była pracom nad tworzeniem rejestru osób żydowskiego pochodzenia, prowadzonym przez specjalną sekcję Prefektury Paryskiej Policji do spraw żydowskich. Joly podkreślał, że sekcja do spraw cudzoziemców działająca w Prefekturze dysponowała już przed wojną precyzyjnie sporządzoną listą obcokrajowców oraz wypracowanymi metodami pracy, które zostały wykorzystane w nowej komórce, której powierzono zadanie utworzenia podobnego rejestru obejmującego Żydów. Specyficzny etos pracy urzędników, na który składały się posłuszeństwo, obowiązkowość i skrupulatność działał także wtedy, gdy powierzono im zadanie sporządzenia listy żydowskich obywateli i cudzoziemców na rozkaz niemieckich władz okupacyjnych. W krótkim czasie utworzono wówczas rejestr takich osób zawierający wypełnione przez nie deklaracje, których szczegółowość przekraczała nawet oczekiwania nazistów: zawierały one informacje dotyczące adresu zamieszkania, sytuacji rodzinnej, zawodu, wyznania i inne dane poszczególnych osób.
Druga część wystąpienia poświęcona była pracy Biura 91, które w sekcji do spraw żydowskich paryskiej Prefektury odpowiadało za kontakty z tzw. klientami w sprawach wątpliwych. Prowadzono tam dochodzenia w sprawach osób uchylających się od rejestracji, także tych, którzy chcieli zmienić swoje wcześniejsze deklaracje lub zatrzymanych, którzy wcześniej deklaracji nie wypełnili. Badania Laurenta Joly pokazują, że w biurze tym dochodziło także do aresztowań, co wykraczało poza obowiązki zatrudnionych tam urzędników. Po wyzwoleniu tylko nieliczni z pracowników Biura zostali usunięci z Prefektury, nie spotkały ich również konsekwencje karne.

Joly w swojej wnikliwej rekonstrukcji funkcjonowania francuskiego aparatu administracyjnego i jego roli w prześladowaniu Żydów odkrywa problem tego, co nazywa „zbrodnią zza biurka”, mechanizmów biurokratycznych, które działały na usługach i w interesie nazistowskiego planu eksterminacji.

.

 

Archiwum seminariów i relacje audio