PUBLIKACJE - Wśród zatrutych noży ...
|
|
WŚRÓD ZATRUTYCH NOŻY Tadeusz Obremski (ur. 1900) przed wojną był współwłaścicielem doskonale znanej ówczesnym warszawiakom firmy obuwniczej H. Obremski i S-wie. Jego notatki z okresu okupacji, pisane podczas ukrywania się po tzw. aryjskiej stronie, to dokument szczególny, przekazany rodzinie po wojnie przez ukrywającego ich Polaka – autor, jego żona i córka zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach w czerwcu 1944 r. Firma H. Obremski i S-wie była doskonale znana przedwojennym warszawiakom; ich salony obuwnicze znajdujące się m.in. przy Marszałkowskiej, Senatorskiej i Chmielnej, oferowały obuwie „lakierowane, balowe, giemzy kolorowe, sportowe, na gumie indyjskiej, plecionki, śniegowce, płócienne, ludowe itp.”. Wśród zatrutych noży to zapiski Tadeusza Obremskiego, jednego ze współwłaścicieli firmy; podczas ukrywania się po tzw. aryjskiej stronie autor prowadził dziennik, uzupełniany wspomnieniami z gettowych przeżyć. Te notatki z okresu okupacji to dokument szczególny, przekazany rodzinie po wojnie przez ukrywającego ich Polaka – autor, jego żona i córka zginęli w niewyjaśnionych okolicznościach w czerwcu 1944 r. Obremski opisuje doświadczenia swoje oraz całej rodziny w getcie i poza nim okiem przedsiębiorcy, któremu wojna przerwała pasmo sukcesów zawodowych. Wśród zatrutych noży to jednak przede wszystkim emocjonalny zapis – można go nazwać dziennikiem narastającej rozpaczy – będący jednym z najpełniejszych obrazów doświadczenia Żydów po aryjskiej stronie. Pokazuje w pełni zarówno codzienność i relacje między ukrywającymi a ukrywanymi, jak i to, do jakiego stopnia przechowywanie Żydów w Warszawie było intratnym przedsięwzięciem finansowym. |
„Nie roszczę sobie ambicji do tego, żeby moje wspomnienia miały charakter literacki. Traktuję je raczej jako dokument historyczny, podany w formie jak najprostszej. Starałem się być tylko rzeczowym. Opisywałem tylko, com widział i sam przeżył. Pominąłem tysiące szczegółów. Dlaczego? Trudno mi na to odpowiedzieć. Musiałbym otworzyć swe serce, które krwawi na samo wspomnienie, i szarpać rany jeszcze tak świeże. A zresztą [czy] ktoś, kto tego nie przeżył, mógłby pojąć naszą tragedię?
Chwilami czuję się bliski obłędu. Chciałbym wyjść na balkon naszego obecnego mieszkania i krzyczeć z całych sił: – Dlaczego nas mordujecie? Czym nasz naród zawinił? I jednocześnie chciałbym naszym ciemiężcom rzucić oskarżenie takie, które nie rozpłynie się jako słowo powiedziane, tylko jak bicz chłostałoby ich aż do opamiętania. Nie rzucam oskarżeń w imieniu własnym. Robię to w imieniu milionów Żydów, którzy zginęli tak tragicznie. Czy może sobie ktoś, kto siedzi w krajach wolnych, wyobrazić nas tu się znajdujących i czekających na koniec tej barbarzyńskiej wojny?”
Fragment zapisków Tadeusza Obremskiego
SPIS TREŚCI
Wprowadzenie: „Jak opisać tę rozpacz…„
O zapiskach Tadeusza Obremskiego (Agnieszka Haska)
Fotografie
Tadeusz Obremski wśród zatrutych noży
Aneks: Twórczość Jadwigi Obremskiej
Moje dwadzieścia lat
Prawo do życia
Kubuś
Pasjans
Praca naukowa finansowana w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2014-2017
www.holocaustresearch.pl