PUBLIKACJE - Oto widać i oto słychać ...
|
Oto widać i oto słychać ISBN Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów (oprawa twarda): 978-83-63444-79-2 Granice między ofiarą a świadkiem czy świadkiem a sprawcą bywają nieostre. Kategoria „świadka” ma bardzo szeroki zakres znaczeniowy i może oznaczać zarówno gapia, obserwatora, przechodnia, jak i biernego lub czynnego – na rozmaite sposoby uwikłanego – uczestnika wydarzeń. W książce analizujemy kategorię „świadka Zagłady”, uwzględniając całą jej wieloaspektowość i złożoność, szczególnie widoczną w okupowanej Polsce. Tu rozróżnienie świadka, ofiary i sprawcy często nastręcza trudności. Trzynaścioro badaczy w studiach składających się na niniejszy tom przygląda się świadkom Zagłady z różnych perspektyw metodologicznych i teoretycznych, odwołujących się do różnych tradycji badawczych – od analiz stricte historycznych, przez podejście psychologiczne i socjologiczne, sięganie po narzędzia antropologii kultury i studiów wizualnych, do historii sztuki czy inspiracji płynących z tego nurtu nowej humanistyki, który wyraża się w zwrocie ku materialności, ku rzeczom. Tytuł tomu Oto widać i oto słychać zaczerpnęliśmy, nieco go trawestując, od Zofii Nałkowskiej, która w Niedzielę Wielkanocną 1943 r. wybrała się na cmentarz Powązkowski, usytuowany tuż przy granicy płonącego podczas powstania getta. Zapisała w dzienniku: „Droga tam zmienia się powoli z miejsca żywych na miejsce umarłych, ujęte w architektoniczną ramę, miejsce do dziś jeszcze nie całkiem wyjęte z obrębu życia. Bo oto słychać i oto widać. Ponad murem cmentarza, nad najświeższą drobniutką zielenią drzew czarne chmury, niby kłęby dymu, wstępują w górę. Czasami widać płomienie […]. I myśleć o tym. I żyć”. |
Barbara Engelking, Wstęp
Część I
Roma Sendyka, Świadek jako bystander, świadek jako witness. Podziały i sojusze kategorii
Piotr Sadzik, „Naocznieśmy widzieli”. Polscy świadkowie likwidacji gett na pro- wincji – analiza źródeł oral history
Część II
Agnieszka Haska, „Tam było piekło”. Cudzoziemcy jako świadkowie Zagłady
Łukasz Krzyżanowski, „Już się nie da, ponieważ jest pełno ludzi”. Wiejscy świadkowie Za- głady na przykładzie wydarzeń w jednej wsi
Tadeusz Epsztein, Ziemianie polscy wobec Zagłady
Michał Kowalski, „Chyba Żydów będą brać do Treblinki. Lepiej będzie, gdy zosta- niesz w domu”. Polscy mieszkańcy miasteczek leżących wokół Treblinki jako świadkowie Zagłady. Studium lokalne
Dariusz Libionka, Żydzi, Niemcy, Polacy i Zagłada w okupacyjnych zapiskach ks. prof. Józefa Kruszyńskiego z Lublina
Anna Wylegała, Polscy i ukraińscy świadkowie Zagłady na wsi dystryktu Galicja. Rekonstrukcja struktury doświadczenia
Stanisław Boridczenko, Mieszkańcy Prużany i okolic jako świadkowie Zagłady. Studium lokalne
Część III
Barbara Engelking, „A minut cu nacht”. Analiza doświadczenia Żydów, którzy przeżyli masowe egzekucje
Alina Skibińska, „My mówimy zamiast nich, mówimy w ich imieniu”. Więźniowie Treblinki II świadkami Zagłady
Część IV
Jacek Leociak, Rzeczy – Zagłada – świadectwo. Na przykładzie getta warszawskiego
Luiza Nader, Wizualne świadectwa (z) Zagłady. (Bernard Henryk?) Fein, Witold Lewinson, Artur Prinz/Arie ben Menachem i Mendel Grosman
Wykaz skrótów
Indeks osobowy
Indeks geograficzny
Noty o autorach
 |
 |
Publikacja została zrealizowana w ramach pracy naukowej i projektu badawczego Centrum Badań nad Zagładą Żydów Instytutu Filozofii i Socjologii PAN pt. „Świadkowie Holokaustu – społeczeństwo polskie na terenach okupowanych wobec zagłady Żydów (1939–1945)”, wspieranego przez:
|
|
|
Conference on Jewish Material Claims Against Germany grant SO54-20255 |
 |
www.holocaustresearch.pl