PUBLIKACJE - KLUCZE i KASA. O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych, 1939-1950

powiększ     

                    
   kup teraz                   kup ebook
 

wstęp

KLUCZE I KASA.
O mieniu żydowskim w Polsce pod okupacją niemiecką i we wczesnych latach powojennych, 1939-1950
red. Jan Grabowski, Dariusz Libionka
Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Ingo Loose, Andrzej Żbikowski, Alina Skibińska, Dagmara Swałtek-Niewińska, Barbara Engelking, Karolina Panz, Małgorzata Melchior, Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Łukasz Krzyżanowski

Warszawa 2014,
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
ISBN 978-83-63444-35-8
format 160 x 235 mm; oprawa twarda, szyta
632 strony; cena katalogowa 60 zł  

spis treści                                
wstęp      

W napisanym po 1945 r. eseju poświęconym krótko- i długofalowym efektom okupacji niemieckiej w Polsce Kazimierz Wyka odnotował następujące spostrzeżenie: "Na Niemców wina i zbrodnia, dla nas klucze i kasa". Stanowi ono punkt wyjścia rozważań zawartych w tym tomie. W skład książki wchodzi dwanaście studiów omawiających różne aspekty rabunku mienia żydowskiego podczas okupacji i w pierwszych latach po wojnie.

Autorzy podejmują zarówno zagadnienia ogólne, jak i analizę przypadków. Spośród tych pierwszych przedmiotem zainteresowania są: niemiecka polityka gospodarcza w Generalnym Gubernatorstwie, mechanizmy przejmowania żydowskich nieruchomości i ruchomości czy też próby uzasadniania przez prasę gadzinową działań podejmowanych przez okupanta. Ciekawe uzupełnienie tej tematyki znajdziemy w analizie artykułów poświęconych "kwestii żydowskiej", w tym problemom własności, ogłoszonych na łamach najważniejszych konspiracyjnych wydawnictw nacjonalistycznych. Natomiast w studiach przypadków poznajemy losy mienia dwóch zamożnych rodzin żydowskich, jednej z Nowego Targu, a drugiej z Warszawy. W historiach tych wyraźnie rysuje się rola polskich kontrahentów i znajomych, którzy - z różnych pobudek i na różne sposoby - wchodzą w posiadanie własności żydowskiej. Zagadnienia tego dotyczy również inne studium, którego autorka śledzi chronologię przekazywania rzeczy Polakom przez Żydów, począwszy od wyprzedaży majątku przez mieszkańców dzielnic żydowskich i gett, po przekazywanie rzeczy mających stanowić zabezpieczenie na okres ukrywania się. Tom zamyka zbiór trzech tekstów dotyczących powojennej restytucji mienia i problemów, z jakimi wiązały się próby odzyskania majątku.

Spis treści:

• Jan Grabowski, Dariusz Libionka, Wstęp
• Ingo Loose, Aspekty ekonomiczno-prawne niemieckiej polityki okupacyjnej i rola banków oraz innych firm niemieckich w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945
• Jan Grabowski, Zarząd Powierniczy i nieruchomości żydowskie w Generalnym Gubernatorstwie. „Co można skonfiskować? W zasadzie wszystko”
• Andrzej Żbikowski, Eksploatacja ekonomiczna i grabież majątku żydowskiego w propagandzie prasowej w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1944
• Dariusz Libionka, „Kwestia żydowska” i problemy własnościowe w ujęciu wydawnictw konspiracyjnych ugrupowań nacjonalistycznych
• Dagmara Swałtek-Niewińska, „Gospodarowanie” żydowskimi meblami w Krakowie w latach 1939-1945. Działalność Möbelbeschaffungsamt
• Karolina Panz, „Singerowie mieli sklep...”. Historia pewnej rodziny i jej mienia
• Małgorzata Melchior, Rzeczy i ludzie. Historia jednej rodziny i jej mienia
• Barbara Engelking, Czarna godzina. Rzeczy żydowskie oddane na przechowanie Polakom
• Nawojka Cieślińska-Lobkowicz, Połowiczna restytucja. Los zaryzowanego mienia żydowskiego w powojennej Europie 1945-1955
• Alina Skibińska, Problemy rewindykacji żydowskich nieruchomości w latach 1944-1950. Zagadnienia ogólne i szczegółowe (na przykładzie Szczebrzeszyna)
• Łukasz Krzyżanowski, „Chcielibyśmy, by ten dom nie pozostał w obcych rękach”. Sądowa restytucja prywatnego mienia żydowskiego w Polsce na przykładzie Radomia i Kalisza 1945-1948
• Wykaz skrótów
• Noty o autorach
• Indeks nazw geograficznych i administracyjnych